Aktualności

20. rocznica „Operetki” Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego

„Maska operetki, za którą krwawi śmiesznym bólem wykrzywione ludzkości oblicze” – 25 czerwca 2020 roku mija 20 lat od zrealizowanej w Teatrze Narodowym pamiętnej premiery Operetki Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego.

 „Monumentalny idiotyzm operetkowy idący w parze z monumentalnym patosem dziejowym – maska operetki, za którą krwawi śmiesznym bólem wykrzywione ludzkości oblicze” – pisał w odautorskim komentarzu do swojego dramatu Witold Gombrowicz.
Jerzy Grzegorzewski, ówczesny dyrektor Teatru Narodowego i reżyser przedstawienia, jeden z najoryginalniejszych twórców polskiego teatru, poszedł za myślą wyrażoną przez autora Operetki – ale też, oczywiście, odcisnął swe indywidualne piętno na przedstawieniu.

Na pierwszym i drugim planie: Sławomir Federowicz (Złodziejaszek), Ignacy Gogolewski (Hrabia Szarm). Fot. Wojciech Plewiński

Scena zbiorowa w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego.
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000.
Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Scenografka Barbara Hanicka zaprojektowała scenę na obraz Jamy Michalikowej, legendarnej modernistycznej kawiarni krakowskiej.
„W Jamie Michalikowej przechowana jest legenda Galicji i typowo krakowski konserwatyzm. Staje się ona nie tylko arką przymierza między dawnymi i nowymi laty, ale i arką, którą przewieziono w przyszłość przedstawicieli ginących gatunków [...] Jest ona także trumną, w którą Grzegorzewski składa – za Gombrowiczem – wszystkie urojenia i zbrodnie swoich bohaterów i całą historię. Historia złożona do grobu – nie w katedrze wawelskiej, lecz w kawiarni”¹ – podkreślała Bogna Mikorska.
Koncepcję przestrzeni Hanickiej opisywał też Piotr Gruszczyński: „Z przodu sceny, w zagłębieniu, szyny jak dla filmowej kamery, gdzie po półkolistej trajektorii podróżuje bez celu mała ławeczka. Na niej Szarm rozsypuje swe szarmy w pędzie ze zdwojoną siłą. W głębi sceny [...] chybotliwe sanie na rzemiennym zawieszeniu. A wejście na scenę przez blaszane ordynarne drzwiczki, jak z dawnego pisuaru. Zresztą drzwiami tymi na scenę wkraczają głównie postacie podrzędnego stanu: lokaje, pucybuty, złodziejaszki, żołnierze”².

Zaskoczeniem dla publiczności mogły być decyzje obsadowe Grzegorzewskiego, szczególnie dotyczące protagonistów – dojrzałego Ignacego Gogolewskiego w roli Szarma i młodego Wojciecha Malajkata jako Fiora, wbrew sugestiom autora. „Grzegorzewski podkreśla w ten sposób umowność teatru, ale nie jest to, jak przypuszczam, najważniejszy powód dla takiej, nie innej decyzji obsadowej. Wybór głównych aktorów staje się nieraz najbardziej wyrazistym aktem interpretacji dramatu, przesądza o tym, która z kilku możliwych postaci stanie w centrum przedstawienia. U Grzegorzewskiego tą centralną postacią nie jest, jak zazwyczaj, Fior, lecz hrabia Szarm. To on użycza nam swego spojrzenia, to z jego punktu widzenia konstruowany jest sceniczny świat. Dzięki niemu wszystko, co widzimy, nosi piętno czegoś minionego, odległego, bezpowrotnie utraconego”³ – komentowała Beata Guczalska.

Scena zbiorowa w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. 
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. 
Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Fior w interpretacji Malajkata – ucharakteryzowany na samego Grzegorzewskiego – zyskał też prawo wygłaszania odautorskich komentarzy. Kiedy sceniczny wiatr historii zdemolował już cały operetkowy świat, Fior odczytywał posadzonym w dwóch rzędach teatralnych foteli bohaterom fragmenty didaskaliów trzeciego aktu. Tak wyglądała scena. Obok sekwencji zapisanych przez autora, Grzegorzewski wprowadził też do trzeciego aktu szczególne obrazy wojny. „Oto szereg żołnierzy [...] podcina sobie gardło brzytwą. To oczywiście Autoportret wielokrotny w lustrach Witkacego i przypomnienie jego samobójczej śmierci. W innej scenie ci sami żołnierze padają rozstrzelani aparatem fotograficznym – to znów dobrze znana klisza z Kantora. Dziejowe kataklizmy znikły już z naszego bezpośredniego pola widzenia, istnieją tylko w takiej postaci, w jakiej zostały kiedyś uchwycone i zatrzymane przez teatr, film, literaturę. Wielekroć powtarzane, stały się jednym z rytuałów kultury; pamięć historyczna zostaje zastąpiona przez mit” – interpretowała Guczalska.

Finał przedstawienia należał do Albertynki i całego zespołu. Opisał go Jacek Sieradzki:
„U Grzegorzewskiego Albertynka (Paulina Kinaszewska) jest prawdziwie niewinną dziewczyną. […] Z trumny podnosi się niczym deus ex machina: nago, z zachwycającą naturalnością mimo krępującej zazwyczaj bliskości widowni w kameralnej sali. Jej wzrok jest ufny, dziecinnie szczęśliwy. I dopiero po paru sekundach na jej twarzy pojawia się grymas zdziwienia.
Z rosnącym osłupieniem patrzy na zebranych w koło eks-żałobników, którzy nieoczekiwanie zaczynają usilnie i nerwowo próbować sprostać jej naiwnemu wyzwaniu. Zaczynają zdejmować marynarki, szarpać rozporki, ściągać żakiety, mocować się z paskami od spodni, zzuwać buciki – i poprzestają na tym po chwili, w kwestii rozchełstania garderoby nie zdziaławszy prawie nic, jakby ta prosta czynność przerastała ich zdolności. Tymczasem w głośnikach okrzyk «nagość» twardnieje, wpada w miarowy rytm, zmienia się w skandowane hasło bojowe jakichś niezidentyfikowanych wojsk, a może młodzieżowej watahy kibiców? Sekwencję kończy nagłe zapadnięcie się centrum sceny o kilkadziesiąt centymetrów w głąb; wszyscy teraz leżą z nogami do góry, jakby świat się właśnie przed chwilą definitywnie wykopyrtnął” .

Na zdjęciu – scena zbiorowa, na pierwszym planie: Paulina Kinaszewska (Albertynka) w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. 
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Witold Gombrowicz, Operetka
reżyseria: Jerzy Grzegorzewski, scenografia: Barbara Hanicka, muzyka: Stanisław Radwan, światło: Mirosław Poznański
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. 

Jerzy Grzegorzewski za inscenizację Operetki otrzymał nominację do Feliksa Warszawskiego w kategorii „najlepsza reżyseria” (2000). Ignacy Gogolewski za rolę Hrabiego Szarma został uhonorowany Nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza (2000).

Na zdjęciu – scena zbiorowa, na pierwszym planie: Jacek Różański (Baron Firulet), Ignacy Gogolewski (Hrabia Szarm) w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. 
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego
¹Bogna Mikorska, La Boheme II, „Didaskalia” 2000, nr 39
²Piotr Gruszczyński, Ludzkości oblicze, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 30
³Beata Guczalska, Bezsilność, „Didaskalia” 2000, nr 39
⁴Jacek Sieradzki, Spod gorsetu, „Dialog” 2000, nr 9

 

80. rocznica urodzin Jerzego Grzegorzewskiego →   
Dwadzieścia lat od inauguracji Teatru Narodowego po odbudowie →
20. rocznica premiery Wesela w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego →

  • Repertuar wrzesień – listopad

    W listopadzie premiera Opowieści Lasku Wiedeńskiego von Horvátha. Wśród wielu jesiennych tytułów – Dekalog Kieślowskiego i Piesiewicza.

  • TEATR DLA SENIORÓW I STUDENTÓW

    Bilety dla seniorów i studentów w cenie od 30 do 50 zł – wiele propozycji w repertuarach od września do listopada.

  • Jubileusze dyrekcji Teatru Narodowego

    25 lat dyrekcji Krzysztofa Torończyka w odbudowanym Teatrze Narodowym. 20 lat dyrekcji artystycznej Jana Englerta. 

     

  • Wojciech Faruga z Nagrodą im. Konrada Swinarskiego

    Wojciech Faruga za reżyserię Dekalogu został uhonorowany Nagrodą im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik „Teatr”. Serdecznie gratulujemy!

  • W próbach: OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO

    Małgorzata Bogajewska pracuje nad Opowieściami Lasku Wiedeńskiego Ödöna von Horvátha. Premiera przedstawienia – 4 listopada na Scenie przy Wierzbowej. 

  • ŚLUB – pożegnanie z tytułem

    13, 14 i 15 października zapraszamy na ostatnie przedstawienia Ślubu Witolda Gombrowicza w interpretacji litewskiego wizjonera teatru, Eimuntasa Nekrošiusa.

  • Pokazy ŚLUBU w Jaunimo Teatras w Wilnie

    23 i 24 listopada w Jaunimo Teatras w Wilnie pokażemy Ślub Gombrowicza, ostatni spektakl zmarłego w 2018 roku litewskiego wizjonera teatru, Eimuntasa Nekrošiusa. 

  • Premiery sezonu 2023/2024

    Opowieści Lasku Wiedeńskiego, Czekając na Godota, Król Lear, Gra snów, a także Fredro, widowisko z okazji Roku Jubileuszowego Aleksandra Fredry. 

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • Program „Klasa w Warszawie. Warszawa z klasą”

    Zapraszamy uczniów warszawskich szkół na spektakle w Teatrze Narodowym w ramach programu „Klasa w Warszawie. Warszawa z klasą”. 

  • Podsumowanie sezonu 2022/2023

    Pięć premier, 396 przedstawień, 75 879 widzek i widzów. Dziękujemy za wspólne spotkania i artystyczne przeżycia! Zapraszamy w nowym sezonie! Przygotowaliśmy już repertuar jesienny.

  • „KLASA TN. Pierwszy dzwonek” – finał projektu

    1 czerwca odbyły się pokazy pracy warsztatowej Buty! Pokazy zwieńczyły 2. edycję projektu edukacyjnego „KLASA TN. Pierwszy dzwonek”. 

  • „Klasa TN. Drugi dzwonek” – finał projektu

    7 czerwca odbyły się pokazy pracy warsztatowej Sceny marzeń! Pokazy zwieńczyły 2. edycję projektu „Klasa TN. Drugi dzwonek”. 

  • KOMEDIANT – recenzje po premierze

    Przedstawiamy wybór recenzji i opinii po premierze Komedianta Thomasa Bernharda w reżyserii Andrzeja Domalika.

  • Gra przeciwieństw | premiera KOMEDIANTA

    Przewrotny dramat Bernharda w reżyserii Andrzeja Domalika. W roli tytułowej – Jerzy Radziwiłowicz, aktor, którego kreacje na teatralnej scenie możemy podziwiać od ponad pięćdziesięciu lat!

  • Tak to już zostanie. Rozmowa z Andrzejem Domalikiem

    „Teatr jest więzieniem, dość beznadziejnym, nie ma co liczyć na złagodzenie kary, tak to już zostanie” – mówi Andrzej Domalik. Pracuje nad Komediantem Bernharda.

  • KOMEDIANT | wideo zapowiedź

    Przed premierą – wideo zapowiedź! Premiera Komedianta Thomasa Bernharda w reżyserii Andrzeja Domalika już 13 maja. W roli tytułowej – Jerzy Radziwiłowicz. 

  • 80. urodziny Jana Englerta

    Jan Englert, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego, 11 maja obchodzi 80 urodziny! Z okazji jubileuszu życzymy nieustającej wiary w teatr!

  • 100. przedstawienie KORDIANA

    Kordian – dramat o trudnych polskich wyborach, polskim niebie i polskim piekle. 26 kwietnia spektakl zagramy po raz setny! Z tej okazji przedstawiamy fotorelację zza kulis. 

  • Jan Frycz – 45-lecie pracy artystycznej

    Jan Frycz obchodzi jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Gratulujemy i życzymy wielu kolejnych aktorskich wyzwań i artystycznych spełnień!

  • Gustaw Holoubek | Wielka Improwizacja

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przedstawiamy Wielką Improwizację w jego wykonaniu. Nagranie pochodzi z premiery Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka.




  • Jan Englert wspomina Gustawa Holoubka

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka Jan Englert wspomina wybitnego aktora – „Gustaw Holoubek jest autorytetem, punktem odniesienia”.  

  • Gustaw Holoubek w Teatrze Narodowym

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przypominamy ten rozdział jego bogatej biografii artystycznej, który wiązał się z pracą w Teatrze Narodowym. 

  • Żegnamy Macieja Prusa

    Z wielkim smutkiem żegnamy Macieja Prusa, jednego z najwybitniejszych twórców polskiego teatru. Artysta zmarł 9 kwietnia w wieku 85 lat.

  • 70. urodziny Sławomiry Łozińskiej!

    8 kwietnia Sławomira Łozińska obchodzi 70. urodziny! W tym roku przypada również 50. rocznica debiutu wybitnej aktorki w Teatrze Narodowym. Życzymy kolejnych wspaniałych ról!

  • Aktorki i aktorzy TN z Medalami Gloria Artis

    Małgorzata Kożuchowska, Sławomira Łozińska, Jarosław Gajewski i Arkadiusz Janiczek zostali uhonorowani Medalami Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.

  • ALICJI KRAINA CZARÓW – recenzje

    „Wielka imaginacja. Wielka fantazja. Wielka wyobraźnia”, „piękny spektakl” – recenzje po premierze Alicji Krainy Czarów wg Carrolla w reżyserii Sławomira Narlocha. 

  • Na wyspach pamięci. Rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „To opowieść o pamięci i fascynującej rzeczywistości pełnej zagadek i paradoksów. Tu i teraz – dziś jest czas na Alicji Krainę Czarów” – mówi Sławomir Narloch, reżyser spektaklu. 

  • MUZYKA TO CZAS

    Przedstawiamy muzyczną zapowiedź Alicji Krainy Czarów! W roli Szalonego Kapelusznika – Paweł Paprocki. 

  • Wskazówki zegara | premiera ALICJI...

    Czy można pamiętać do przodu? Odwrócić czas? Zatrzymać wspomnienia? Alicji Kraina Czarów wg Lewisa Carrolla w reżyserii Sławomira Narlocha.

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya

    Piotr Cieplak został wyróżniony Nagrodą im. Żeleńskiego-Boya za wybitne osiągnięcia w sztuce reżyserskiej, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji w Teatrze Narodowym.

  • Jan Englert – jubileusz 45-lecia pracy reżyserskiej

    Jan Englert po raz pierwszy reżyserował w 1978 roku. Jego najnowszą pracą reżyserską jest zrealizowany w Teatrze Narodowym Mizantrop Molière’a. 

  • MIZANTROP – recenzje po premierze

    Po premierze Mizantropa Molière’a w reżyserii Jana Englerta – przedstawiamy wybór recenzji. 

  • Niejednoznaczność | Molière w Narodowym

    Pytania o nasz stosunek do świata i postawę wobec innych, o egoizm i empatię – premiera Mizantropa Molière’a odbyła się 10 grudnia na scenie Studio. 

  • Szlachetność i profity. Rozmowa z Janem Englertem

    „Rozkrok między szlachetnością a interesownością, pychą a skromnością – to jest najciekawsze” – mówi Jan Englert, reżyser Mizantropa

  • KSIĘGI JAKUBOWE – wybór recenzji

    Przedstawiamy fragmenty recenzji, które ukazały się po premierze Ksiąg Jakubowych Olgi Tokarczuk w reżyserii Michała Zadary.

  • My z nich | rozmowa z Michałem Zadarą

    „My, współcześni Polacy, jesteśmy spadkobiercami bardzo różnych tradycji, narodowości, praktyk” – mówi Michał Zadara, reżyser Ksiąg Jakubowych.

  • Dziedzictwo | premiera KSIĄG JAKUBOWYCH

    Nasi przodkowie, tożsamość i przyszłość – Księgi Jakubowe Olgi Tokarczuk w inscenizacji Michała Zadary.

  • DEKALOG – recenzje po premierze

    Przedstawiamy wybór recenzji po premierze Dekalogu Kieślowskiego i Piesiewicza w reżyserii Wojciecha Farugi.  

  • Rozmowa z Wojciechem Farugą o DEKALOGU

    „Wydaje mi się, że rozważania: co jest dobre, co złe, co trzeba, a czego nie wolno, są teraz, kiedy ten świat po raz kolejny nam się wymknął, wyjątkowo ważne” – mówi reżyser Dekalogu.

  • Po pierwsze człowiek | premiera DEKALOGU

    Wojciech Faruga sięgnął po ikoniczne dzieło polskiego filmu, przemyślane na nowo po ponad trzech dekadach. 

  • Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej

    Z radością informujemy, że zrealizowany przez nas program dla szkół KLASA TN zdobył III nagrodę 13. edycji Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej.

  • Solidarni z Ukrainą | Солідарні з Україною

    Zespół Teatru Narodowego solidaryzuje się z Ukraińcami, walczącymi o niepodległość swojej ojczyzny. 

  • TEATR MÓJ WIDZĘ... – rozmowy z aktorkami i aktorami

    Kinga Ilgner rozmawia z: Anną Seniuk, Małgorzatą Kożuchowską, Gabrielą Muskałą, Janem Englertem, Jerzym Radziwiłowiczem, Marcinem Hycnarem. Partnerem cyklu jest Teatr Narodowy.

  • DEJMEK Raszewskiej z nagrodą PTBT!

    Wydana przez Teatr Narodowy książka Dejmek Magdaleny Raszewskiej otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych. 

  • Cykl AKTORZY/SENIORZY

    Teatr Narodowy jest partnerem internetowego projektu Leny Frankiewicz, filmowego cyklu, na który składają się rozmowy o teatrze z seniorkami i seniorami zawodu aktorskiego.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • WYKŁADY OTWARTE online (materiały audio)

    Wykłady Teatru Narodowego online dotyczące badań nad twórczością wielkich osobowości polskiej kultury.

  • Przedstawienia Teatru Narodowego online

    Spektakle Teatru Narodowego zrealizowane w Teatrze Telewizji – wybór ze zbiorów Ninateka.pl oraz Vod.TVP. 

  • Teatr Narodowy w Google Cultural Institute

    Wystawę o burzliwych dziejach Narodowej Sceny można oglądać w sieci! Zapraszamy do odwiedzenia Google Cultural Institute.

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookie, kliknij tutaj