Aktualności
Żegnamy Ignacego Gogolewskiego
16/05/2022
Ignacy Gogolewski (Konrad) w Żarze Hamptona w reż. Edwarda Wojtaszka. Premiera w Teatrze Narodowym 4 października 2007. Fot. Stefan Okołowicz
Zmarł Ignacy Gogolewski – romantyk i ironista, jeden z najwybitniejszych aktorów Teatru Narodowego.
Przeżył niespełna 91 lat. Jego kariera rozpoczęła się w Teatrze Polskim w Warszawie, gdzie zdobył sławę rolą Gustawa–Konrada w pierwszych powojennych Dziadach Adama Mickiewicza, wyreżyserowanych tam przez Aleksandra Bardiniego (1955).
Po raz pierwszy był aktorem Teatru Narodowego w latach 1962–1965, za dyrekcji Kazimierza Dejmka. Z ogromnym powodzeniem grał tu szereg ról w dziełach klasyki różnych wieków i kultur (Dionizos w Żabach Eurypidesa, Neron w Brytanniku Jeana Racine’a, rola tytułowa w Ryszardzie II Williama Shakespeare’a, Trofimow w Wiśniowym sadzie Antona Czechowa), a także w polskim repertuarze XIX i XX wieku (Gustaw w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, Morwicz w Wilkach w nocy Tadeusza Rittnera, Janek w Moście Jerzego Szaniawskiego). Obsadzony jako tytułowy bohater Kordiana Juliusza Słowackiego, wystawionego przez Dejmka na dwustulecie Teatru w roku 1965, wszedł w konflikt z reżyserem odmiennie niż on interpretującym tę rolę i po premierze opuścił zespół. Powrócił do Teatru Narodowego w 2000 roku, zaproszony przez ówczesnego dyrektora Jerzego Grzegorzewskiego i pozostał w zespole aż do przejścia na emeryturę w roku 2009; okazjonalnie występował potem na macierzystej scenie aż do początku obecnego sezonu teatralnego.
Jako aktor uważany był za kontynuatora tradycji Kazimierza Junoszy-Stępowskiego, do którego sam też odwoływał się chętnie. O jego roli w Brytanniku pisała Leonia Jabłonkówna: „interpretacja opiera się tu na drobiazgowej i przenikliwej analizie psychologicznej, ujętej jednak w karby nowoczesnego stylu gry. Sugestywność i konkretność przekazywanego wizerunku, autentyzm i prawidłowość procesu psychicznego, przychwyconego niejako «in statu nascendi», osiągnięto tu … poprzez wyostrzoną wrażliwość, intuicję i jasnowidztwo diagnosty, zafascynowanego wizją pewnego przypadku klinicznego”. „Gogolewski … przejrzał Nerona, podpatrzył jak na rentgenowskiej kliszy wszystkie tajemnice jego organizmu i przekazuje je z jakąś drapieżną pasją odkrywcy”.
Dystans do odgrywanych przezeń postaci, charakterystyczny był też dla jego drugiego okresu w Teatrze Narodowym. Wspólny tym postaciom był również dystans do świata, w którym działają, ich dyskretna wyniosłość, wystudiowane i świadomie modulowane zachowania podszyte ironią. Gogolewski znakomicie odnalazł się teraz w roli Laurentego z Na czworakach Tadeusza Różewicza, a także w postaciach gombrowiczowskich: zaskakująco starego Szarma w Operetce Jerzego Grzegorzewskiego, czy też Wuja Konstantego – Króla Ignacego – Hrabiego Himalaj w Błądzeniu Jerzego Jarockiego. Drugi typ tworzonych przez niego w tym okresie figur stanowili osamotnieni arystokraci, z odległości przeżytych lat i nabytego doświadczenia obserwujący szaleństwa otoczenia: Eustachy w Ostatnim Tomasza Łubieńskiego, Jan z Gandawy w Ryszardzie II Williama Shakespeare’a, Konrad w Żarze Christophera Hamptona.
Już będąc emerytem wziął udział w jubileuszowym Kordianie Teatru Narodowego (2015, reż. Jana Englerta) jako on sam – Kordian sprzed pięćdziesięciu lat, uosobienie tradycji tej sceny.
Po raz ostatni wyszedł na nią w roku 2021, jednak pamięć o nim pozostanie tu długo.
Artysta zmarł 15 maja. Msza święta pożegnalna odbędzie się 23 maja, o godz. 11:00 w Kościele Środowisk Twórczych na placu Teatralnym w Warszawie. Po mszy nastąpi przejazd do Otwocka, gdzie śp. Ignacy Gogolewski zostanie pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu parafii św. Wincentego a Paulo.
Paulina Kinaszewska (Albertynka), Ignacy Gogolewski (Hrabia Szarm), Waldemar Kownacki (Lokaj Władysław), Sławomir Federowicz (Złodziejaszek) w Operetce Gombrowicza w reż. Jerzego Grzegorzewskiego. Premiera w Teatrze Narodowym 25 czerwca 2000. Fot. Wojciech Plewiński
Ignacy Gogolewski (Laurenty), Bożena Stachura (Dziewczyna) w Na czworakach Różewicza w reż. Kazimierza Kutza. Premiera w Teatrze Narodowym 26 stycznia 2001. Fot. Piotr Grześczyk
Na pierwszym planie: Ewa Wiśniewska (Hrabina), Ignacy Gogolewski (Hrabia), Marek Barbasiewicz (Proboszcz), Jarosław Gajewski (Adiutant) w Błądzeniu wg Gombrowicza w reż. Jerzego Jarockiego. Premiera w Teatrze Narodowym 29 maja 2004. Fot. Stefan Okołowicz
Role Ignacego Gogolewskiego w Teatrze Narodowym: