Aktualności

Życie wyobrażone. Rozmowa z Kubą Kowalskim

Kuba Kowalski pracuje nad Heddą Gabler Henrika Ibsena. W roli tytułowej – Wiktoria Gorodeckaja. Premiera 10 maja na Scenie przy Wierzbowej.
„Hedda jest postacią w kryzysie, wciąż siebie szuka – mówi reżyser. – Poprzeczka w tym dramacie ustawiona jest wysoko – co zrobić ze swoim życiem, żeby miało ono wagę?”

Próby do HEDDY GABLER: Dominika Kluźniak (Pani Elvsted), Kuba Kowalski (reżyser), Oskar Hamerski (Jørgen Tesman). Fot. Krzysztof BielińskiPo raz pierwszy reżyseruje Pan Ibsena. Które tematy zawarte w Heddzie Gabler są dla Pana najbardziej interesujące?

Wolność to temat naczelny. Jesteśmy przyzwyczajeni do myślenia o Ibsenie – przede wszystkim za sprawą jego Nory – jako o autorze, który zajmował się wolnością kobiet w społeczeństwie. I w takim ujęciu to zagadnienie w Heddzie… także jest obecne. Na przykład w bardzo ciekawy sposób ten temat prowadzimy z Dominiką Kluźniak – Panią Elvsted. To bohaterka, która, mówiąc dzisiejszym językiem, walczy o siebie na rynku pracy, zostawia męża, dzieci, jej decyzje są ryzykowne, mają swój ciężar. Natomiast tytułowa Hedda ma w sobie coś pierwotnego, atawistycznego. Poza potrzebą wyzwolenia się z szeroko rozumianego konwenansu, jest w niej krzyk przeciwko prawom biologii – Hedda jest w ciąży, w której być nie chce. Postrzega ją jako wielki dramat, swoje upośledzenie, uwięzienie. Do samego końca zaciekle walczy o swoją niezależność. Nie chce być żoną, matką, czyli tym wszystkim, czego oczekuje się od kobiety w pewnym wieku. W tę postać wpisana jest absolutna niechęć wchodzenia w jakąkolwiek relację, która by ją ograniczała lub w ogóle definiowała. Hedda Gabler to marzenie o całkowitej i bezkompromisowej wolności.
Drugi istotny temat to pragnienie piękna i to w bardzo współczesnym ujęciu. Główna bohaterka ma poczucie, że to, co życie ma jej do zaoferowania, jest niezwykle prozaiczne, małe, byle jakie. W dzisiejszych czasach, w których media nieustannie sprzedają nam obrazy idealnego życia, nienasycenie Heddy jest symptomatyczne. Hedda jest na swój sposób młodszą siostrą Emmy Bovary*. Ona także rozpaczliwie szukała przeżycia większego niż to, które życie – w jej spokojnym, mieszczańskim świecie – może jej dać. Co ciekawe, Emma rzucała się w romanse, szybko weryfikowane i ośmieszane, ale jednak zatracała się w mężczyznach. Tymczasem Hedda mówi: „Ja nigdy nie wyskakuję z pociągu…” Jakby to już nie wystarczało, zostało już sprawdzone, zbadane, i okazało się zbyt banalne.
* Kuba Kowalski w 2015 roku zaadaptował na scenę i wyreżyserował Panią Bovary Flauberta w Teatrze im. Osterwy w Lublinie.

Jakich rozwiązań inscenizacyjnych poszukujecie?

Staramy się pomijać XIX-wieczną rodzajowość. Scenografia, której autorem jest Arek Ślesiński, jest minimalistyczna. To pomysł na przestrzeń subiektywną, wewnętrzną przestrzeń Heddy. Zresztą Ibsen też to zapisał – bohaterka jest tajemniczo uwięziona w mieszkaniu, wszyscy, którzy do niej przychodzą, oglądają ją trochę jak okaz czy trofeum. Ważnym elementem w tej przestrzeni jest fortepian, który odsyła do klasycznego wyobrażenia piękna, a jednocześnie jest swego rodzaju encefalografem, przedstawiającym emocjonalne stany Heddy. Heddę gra Wiktoria Gorodeckaja, która potrafi połączyć niezwykłą siłę i świadomość siebie z ogromną subtelnością. Muzykę komponuje i będzie wykonywał na żywo Radek Duda. Dużo rzeczy próbujemy opowiedzieć za pomocą ciała. Chcemy, aby ruch sceniczny – a choreografią zajmuje się Łukasz Przytarski – także niósł sensy, był przeciwwagą dla tekstu. Próbujemy oderwać się od gadających głów na kanapie.

Próby do HEDDY GABLER: Wiktoria Gorodeckaja (Hedda Tesman). Fot. Krzysztof BielińskiCzym są konwenanse, mieszczański świat? Jak dzisiaj o tym opowiadać?

Ibsen rozkłada mieszczański świat na części pierwsze. Mamy małżeństwo, które musi, przynajmniej na zewnątrz, wyglądać na zgodne, a co za tym idzie musi zaowocować dzieckiem. Mąż Heddy, Tesman, musi otrzymać prestiżową posadę, która w oczach świata potwierdzi jego wartość. Kupują wytworny dom, na który ich nie stać, ale znowu – jest on niezbędny, żeby dopełnić obrazu szczęśliwego życia. Co ciekawe, to chyba jeden z pierwszych dramatów, w którym bohaterowie zaczynają bajeczne życie na kredyt! Jest wreszcie potrzeba odbicia tego szczęśliwego obrazka w oczach innych – stąd potrzeba tego, co Ibsen nazywa „zaufanym kręgiem towarzyskim”. Reprezentuje go postać Bracka, człowieka zakłamanego i bezwzględnego, który nieustannie patrzy i ocenia. Tak naprawdę świat mieszczańskich konwenansów niewiele się zmienił od czasów Ibsena. Mieszczaństwo przejawia się w życiu na pokaz, w bezmyślnym powtarzaniu schematów, gotowych scenariuszy i w braku fantazji czy odwagi, by poza nie wykroczyć. Hedda dusi się w tym świecie i nie może pogodzić z myślą, że w gruncie rzeczy wszyscy żyjemy bardzo podobnie. Hedda chciałaby żyć inaczej.

Czego boi się najbardziej?

Hedda boi się odsłonić. Gardzi słabością, nie pozwala sobie na nią, a jeżeli już się z nią zdradzi, to sama się za nią karze. Myślę, że ten wymóg bycia silną może zabrzmieć znajomo dla dzisiejszych kobiet. Ale najbardziej Hedda boi się drugiego człowieka. Jest w niej paniczny lęk przed demaskacją i bliskością.

Boi się odsłonić, a jednocześnie mówi, że się nudzi?

To jest raczej przerażająca pustka. Poprzeczka w tym dramacie ustawiona jest wysoko, jest w nim zapisany, mówiąc górnolotnie, kryzys egzystencjalny. Co zrobić ze swoim życiem, żeby miało ono wagę? „Ja się nudzę” to znaczy, że mam wrażenie, że nie istnieję. Hedda jest postacią w kryzysie, wciąż siebie szuka. Trudno ją zaklasyfikować, trudno uchwycić stosunek Ibsena do swojej bohaterki. Z jednej strony mamy jej wymiar tragiczny, wzniosły – buntuje się przecież przeciwko zakłamaniu i przemocy naszego świata. Z drugiej strony Hedda jest groteskowa – w niej samej jest jakaś nieumiejętność i niemożność życia. Egzaltowana mieszczka, która buduje zamki na piasku. Jest kobietą nowoczesną, więc w Boga nie wierzy; nie jest artystką, więc nie tworzy. Zaczyna więc rozpaczliwie manipulować ludźmi, próbuje tak pokierować ich życiem, żeby samej coś poczuć. Ibsen jest wobec niej czuły, ale też boleśnie ironiczny.

Próby do HEDDY GABLER: Radosław Duda (kompozytor), Wiktoria Gorodeckaja (Hedda Tesman). Fot. Krzysztof BielińskiW dramacie jest niewiele postaci, a relacje między nimi są bardzo intensywne. Jak pracujecie nad siecią tych ścisłych powiązań, wzajemnych zależności?

Gigantyczna robota, tam jest tego tak strasznie dużo… (śmiech). To jest materiał, który naprawdę zachęca do poszukiwania głębokiej, niebanalnej psychologii. Pracuję z szóstką znakomitych aktorów i przy kolejnych lekturach tekstu wciąż okazuje się, że z jednej strony wymaga on ogromnej pracy analitycznej, jest niezwykle gęsty, a z drugiej – dość anarchiczny, pełen sprzeczności i fałszywych tropów. Jestem głęboko przekonany, że Ibsen nie napisał sztuki dobrze skrojonej, nie napisał też sztuki z kluczem; sztuki, którą można by otworzyć jednym wytrychem. Nasza praca polega na tym, by dokonać ogromnego wysiłku i nazwać te wszystkie relacje, a potem wpuścić tam szaleństwo. Mam wrażenie, że dopiero wtedy będziemy wierni autorowi. 

To, co kryje się pod siecią tych zależności, jest drastyczne. 

Drastyczne i przede wszystkim ogromnie zakłamane. Są tam mechanizmy oszukiwania siebie nawzajem, ale – co ważniejsze i ciekawsze – oszukiwania siebie samych. „No, teraz już jestem szanowanym i szczęśliwym człowiekiem, który coś osiągnął” – myśli Jørgen Tesman. Odpowiedzią Heddy na to samookłamywanie jej męża jest życie na zupełnie innym poziomie ułudy. Hedda wybiera życie w świecie fantazji, życie wyobrażone. Wydaje się to bardzo proste, a jednak temat jest ogromny – rozdźwięk między rzeczywistością, a jej wyobrażeniem. Myślę, że dramat Ibsena jest także o tym głębokim rozdźwięku.



Na zdjęciach: próby do Heddy Gabler  Henrika Ibsena. Fot. Krzysztof Bieliński 
Od góry: 
– Dominika Kluźniak (Pani Elvsted), Kuba Kowalski – reżyser, Oskar Hamerski (Jørgen Tesman) 
– Wiktoria Gorodeckaja (Hedda Tesman) 
– Radosław Duda – kompozytor, Wiktoria Gorodeckaja (Hedda Tesman)

Rozmawiała: Monika Mokrzycka-Pokora (materiał własny Teatru; w przypadku publikacji fragmentów prosimy o podanie źródła) 


Strona przedstawienia
Hedda Gabler 

premiera: 10 maja 2019, godz. 19:30, Scena przy Wierzbowej im. Jerzego Grzegorzewskiego

  • Anna Seniuk – 60 lat na scenie!

    Świętujemy 60-lecie debiutu Anny Seniuk! Zachęcamy do obejrzenia materiału wideo, który przygotowaliśmy z okazji jubileuszu wspaniałej artystki.

  • Maryla Zielińska z Nagrodą Komitetu Nauk o Sztuce PAN

    Maryla Zielińska za książkę To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego otrzymała Nagrodę Komitetu Nauk o Sztuce PAN. Autorce składamy serdeczne gratulacje! 

  • Repertuar jesienny

    W październiku zapraszamy na premierę Fausta Goethego. Ponadto wśród wielu tytułów – Król Lear Shakespeare’a, Komediant Bernharda i Feblik Maciejewskiej.

  • 12. Festiwal Kultury bez Barier

    16 października zapraszamy na lekcję teatralną Za kulisami z tłumaczeniem na PJM. Zapisy (od 3 października) prowadzi Organizator Festiwalu.

  • TWÓRCY OBRAZÓW – pożegnanie z tytułem

    Twórcy obrazów z Anną Seniuk w roli głównej. Spektakl gramy 16 i 17 października, a 22 i 23 października zapraszamy na przedstawienia pożegnalne. 

  • Repertuar grudniowy

    Premiera Innych rozkoszy Pilcha w reżyserii Jacka Głomba. Wśród wielu grudniowych propozycji – Kordian Słowackiego i Faust Goethego. 

  • TEATR DLA SENIORÓW I STUDENTÓW

    Bilety w cenie od 30 do 50 zł – wiele propozycji w repertuarach od października do grudnia. Serdecznie zapraszamy!

  • FAUST – wideo zapowiedź spektaklu

    Zaglądamy do archiwum pamięci – wideo zapowiedź Fausta Goethego w reżyserii Wojciecha Farugi. 

     

  • W próbach – FAUST

    Trwają próby Fausta Goethego w reżyserii Wojciecha Farugi. Premiera przedstawienia – 26 października w Sali Bogusławskiego. 




  • W próbach – INNE ROZKOSZE

    Rozpoczęły się próby Innych rozkoszy Pilcha, przedstawienie reżyseruje Jacek Głomb. Premiera odbędzie się 7 grudnia na Scenie przy Wierzbowej. 

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • PCHŁA SZACHRAJKA – 250 spektakl!

    Pchła Szachrajka będzie łobuzować na scenie po raz 250! 1 grudnia 2024 zagramy jubileuszowy spektakl na podstawie utworu Jana Brzechwy w reżyserii Anny Seniuk.

  • WIECZÓR TRZECH KRÓLI – pożegnanie z tytułem

    Intrygi, gry pozorów, wiele odmian miłości. 14 i 15 grudnia zapraszamy na ostatnie przedstawienia Wieczoru Trzech Króli Shakespeare’a w reżyserii Piotra Cieplaka. 

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida

    Piotr Cieplak za reżyserię Czekając na Godota został uhonorowany Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida. Serdecznie gratulujemy!

  • Teatr Narodowy w ankiecie miesięcznika TEATR

    W podsumowaniu miesięcznika „Teatr” Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2023/2024 zostały wymienione spektakle oraz twórczynie i twórcy Teatru Narodowego.

  • Mariusz Benoit z Nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza!

    Mariusz Benoit został uhonorwany Nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza za rolę Estragona w Czekając na Godota w reżyserii Piotra Cieplaka. Serdecznie gratulujemy!

  • FEBLIK – recenzje po premierze

    Przedstawiamy opinie recenzentów i teatralnych blogerów o spektaklu Feblik Małgorzaty Maciejewskiej w reżyserii Leny Frankiewicz.

  • Czas ekstremalny | premiera FEBLIKA

    Rzeczywistość realna i magiczna zarazem, dojrzewanie w dusznej wspólnocie, pojemny świat metafory. Feblik – premiera odbyła się 14 czerwca.

  • Widzieć jaśniej. Rozmowa z Leną Frankiewicz

    Reżyserka pracuje nad Feblikiem. „Młodość jest zawsze «bardziej», widzi jaśniej – podkreśla. – Główna bohaterka, dojrzewająca Mania potrafi bezpardonowo obnażyć obłudę świata”.

  • 85. rocznica urodzin Jerzego Grzegorzewskiego

    29 czerwca przypada 85. rocznica urodzin Jerzego Grzegorzewskiego (1939–2005) – wizjonera teatru, reżysera, dyrektora Teatru Narodowego w latach 1997–2003.

  • Adam Hanuszkiewicz – 100. rocznica urodzin

    16 czerwca mija setna rocznica urodzin Adama Hanuszkiewicza (1924–2011) – aktora, reżysera, dyrektora Teatru Narodowego, twórcy legendarnej inscenizacji Balladyny.

  • „KLASA TN. Pierwszy dzwonek” – finał 3. edycji projektu!

    Odbyły się już pokazy wieńczące 3. edycję projektu „KLASA TN. Pierwszy dzwonek” z udziałem uczennic i uczniów Szkoły Podstawowej nr 75 im. Marii Konopnickiej w Warszawie.

    .

  • „KLASA TN. Drugi dzwonek” – finał 3. edycji projektu!

    Za nami finał 3. edycji projektu „KLASA TN. Drugi dzwonek” z udziałem uczennic i uczniów LXIV LO im. Stanisława Ignacego Witkiewicza „Witkacego”.

  • Setna rocznica urodzin Kazimierza Dejmka

    Reżyser, dyrektor Teatru Narodowego, twórca historycznej inscenizacji Dziadów, wybitna osobistość świata teatru – 17 maja 2024 mija setna rocznica urodzin Kazimierza Dejmka. 

  • Maryla Zielińska laureatką Nagrody PTBT!

    Maryla Zielińska laureatką Nagrody Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych za To. Biografię Jerzego Grzegorzewskiego, książkę wydaną przez Teatr Narodowy. Serdecznie gratulujemy! 

  • Trzytomowa publikacja o Jerzym Grzegorzewskim

    Trzytomowa publikacja o Jerzym Grzegorzewskim dostępna w naszej księgani internetowej. Przedstawiamy dźwiekowy zapis spotkania poświęconego wydawnictwu.

  • Jerzy Radziwiłowicz z Nagrodą im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego

    Jerzy Radziwiłowicz został uhonorowany Nagrodą im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za kreacje aktorskie na deskach Teatru Narodowego. Serdecznie gratulujemy!

  • Skaliste wybrzeża | premiera GRY SNÓW

    Moralitetowa wędrówka przez życie, rozpoznanie dzisiejszego losu – premiera Gry snów Strindberga w reżyserii Sławomira Narlocha odbyła się 13 kwietnia.

  • PODRÓŻ | rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „Podążając za everymanem, chcemy odnaleźć sensy tej nieprzewidywalnej moralitetowej wędrówki” – mówi Sławomir Narloch, reżyser Gry snów. 

  • KRÓL LEAR – wybór recenzji po premierze

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami po premierze Króla Leara Shakespeare’a w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego.

  • Ewa Wiśniewska – 60 lat na scenie!

    Ewa Wiśniewska obchodzi jubileusz 60-lecia pracy artystycznej. Wybitna aktorka została uhonorowana Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. Gratulujemy!

  • DUSZYCZKA – wspomnienie

    30 stycznia 2024 minęło 20 lat od premiery Duszyczki Różewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Zapraszamy do obejrzenia filmowego zapisu wspomnień!

  • SZTUKA ROZMOWY. Podcast Teatru Narodowego

    Jak buduje się artystyczne relacje? Rozmowy z aktorkami i aktorami Teatru Narodowego. Zapraszamy do słuchania!

  • Recenzje po premierze CZEKAJĄC NA GODOTA

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami o spektaklu Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka.

  • Heroizm trwania | premiera CZEKAJĄC NA GODOTA

    Trwanie – uparte i heroiczne. Premiera Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio. 

  • Rozmowa z Piotrem Cieplakiem

    „Wszystko, co człowiek może zrobić – złorzecząc, przeklinając, wściekając się, to jednak… czekać” – mówi Piotr Cieplak o pracy nad Czekając na Godota Becketta. 

  • PCHŁA SZACHRAJKA – 10 lat od premiery!

    6 grudnia 2023 mija 10 lat od premiery Pchły Szachrajki Jana Brzechwy w reżyserii Anny Seniuk! Zapraszamy do obejrzenia materiału o tym wyjątkowym, łobuzerskim spektaklu.


  • FREDRO. ROK JUBILEUSZOWY – recenzje

    „Niezwykły spektakl, pozornie utrzymany w konwencji próby, stał się zatrzymanym w czasie sądem nad dziełem wybitnego komediopisarza” – recenzje po premierze Fredry w reż. Jana Englerta. 

  • Stawiany na pomnikach i przed sądem

    Fredro. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta – premiera odbyła się 1 grudnia. W roku 2023 świętowaliśmy 230 rocznicę urodzin komediopisarza.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO – recenzje

    „Znakomity spektakl”, „cały zespół aktorski gra koncertowo” – przedstawiamy recenzje i opinie krytyków oraz teatralnych blogerów o Opowieściach Lasku Wiedeńskiego.

  • WYKŁADY OTWARTE Teatru Narodowego online (audio)

    Wykłady Teatru Narodowego online dotyczące badań nad twórczością wielkich osobowości polskiej kultury.

  • Spektakle Teatru Narodowego online

    Telewizyjne wersje spektakli dostępne online: Kosmos i Miłość na Krymie w reż. Jerzego Jarockiego, Śluby panieńskie i Udręka życia w reż. Jana Englerta, Daily Soup w reż. Małgorzaty Bogajewskiej.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • TEATR MÓJ WIDZĘ... – rozmowy z aktorkami i aktorami

    Kinga Ilgner rozmawia z: Anną Seniuk, Małgorzatą Kożuchowską, Gabrielą Muskałą, Janem Englertem, Jerzym Radziwiłowiczem, Marcinem Hycnarem. Partnerem cyklu jest Teatr Narodowy.

  • Teatr Narodowy w Google Cultural Institute

    Wystawę o burzliwych dziejach Narodowej Sceny można oglądać w sieci! Zapraszamy do odwiedzenia Google Cultural Institute.

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego, akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookies. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookies, kliknij tutaj.

Poniżej możesz dostosować ustawienia dotyczące plików cookies:

  Zezwól na przechowywanie danych reklamowych.

  Zezwól na przechowywanie danych użytkownika.

  Zezwól na personalizację reklam.

  Zezwól na przechowywanie danych analitycznych.