Aktualności

95. rocznica urodzin Kazimierza Dejmka


17 maja minęła dziewięćdziesiąta piąta rocznica urodzin Kazimierza Dejmka – reżysera, dyrektora Teatru Narodowego w latach 1962–1968, twórcy historycznej inscenizacji Dziadów.

W 2020 roku ukaże się pierwsza biografia Kazimierza Dejmka autorstwa Magdaleny Raszewskiej. Publikację przygotowuje Teatr Narodowy.




Kazimierz Dejmek. Fot. Franciszek Myszkowski / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego


 
Aktorskie początki

Kazimierz Dejmek urodził się 17 maja 1924 roku w Kowlu (obecnie na terenie Ukrainy). W czasie II wojny światowej był żołnierzem Batalionów Chłopskich. Debiutował 2 listopada 1944 roku rolą Jaśka we fragmentach Wesela Wyspiańskiego w Teatrze Ziemi Rzeszowskiej. W sezonie 1945/1946 był aktorem Państwowego Teatru Dolnośląskiego w Jeleniej Górze, gdzie zagrał Papkina w Zemście Fredry (Wacława grał Adam Hanuszkiewicz). Po tej roli Leon Schiller zaangażował aktora do Teatru Wojska Polskiego w Łodzi – Dejmek zagrał w Krakowiakach i góralach Bogusławskiego (1946), Celestynie de Rojasa (1947), Na dnie Gorkiego (1949). Wszystkie te przedstawienia reżyserował Schiller, który stał się jego mistrzem.

Pierwszy teatr socrealistyczny

W 1949 roku Dejmek wraz z kolegami aktorami współtworzył Teatr Nowy w Łodzi. Wkrótce został jego dyrektorem i kierownikiem artystycznym (1952–1961). Pierwszą premierą teatru była, przygotowana zespołowo, czeska sztuka socrealistyczna Brygada szlifierza Karhana Vaška Kani. W 1951 roku Dejmek zadebiutował jako reżyser Poematem pedagogicznym Makarenki. Szybko jednak zaczął dostrzegać wypaczenia systemu i Teatr Nowy stanął na czele teatralnej odwilży. Twórca wyreżyserował wówczas m.in. Łaźnię Majakowskiego (1954), Święto Winkelrida Andrzejewskiego i Zagórskiego (1956), Ciemności kryją ziemię Andrzejewskiego (1957).

Staropolszczyzna

Kazimierz Dejmek był nie tylko reżyserem widowisk politycznie zaangażowanych, odkrył też dla współczesnej sceny repertuar staropolski. Jako pierwszy – w takim wymiarze i z tak ogromnym sukcesem – wystawił Żywot Józefa Reja (1958) oraz Historyę o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka (1961). W Teatrze Narodowym zrealizował nowe wersje Historyi i Żywotu Józefa. Sukces tych przedstawień uczynił je „towarem eksportowym”, chętnie zapraszanym na pokazy w całej Europie.


Żywot Józefa
Mikołaja Reja w reżyserii Kazimierza Dejmka, premiera w Teatrze Narodowym 3 kwietnia 1965. Michał Gazda, Lech Ordon, Zbigniew Kryński (Bracia Józefowi), Kazimierz Opaliński (Jakub, ociec Józefów), Barbara Rachwalska (Rachel, matka), Jan Kobuszewski, Adam Mularczyk, Bogdan Baer (Bracia Józefowi).
Fot. Franciszek Myszkowski / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Scena narodowa

Na fali tych triumfów, w 1962 roku objął stanowisko dyrektora i kierownika artystycznego Teatru Narodowego w Warszawie. Wiele trudu włożył w tworzenie sceny o wyjątkowym statusie i odpowiadającym duchowi czasu charakterze. W gmachu przy placu Teatralnym budował „żelazny repertuar” dramatu rodzimego i klasyki powszechnej, nie stroniąc od podejmujących trudne tematy dramatów współczesnych. Rozpiętość jego zainteresowań sięgała od dramatów staropolskich, przez Barbarę Radziwiłłównę Felińskiego, Słowo o Jakubie Szeli Jasieńskiego (1962), Agamemnona Ajschylosa, Elektrę Eurypidesa, Żaby Arystofanesa (1963), Kordiana Słowackiego (1965, 1967), Namiestnika Hochhutha (1966), po Dziady Mickiewicza (1967) i Ciężkie czasy Bałuckiego (1968).
Konsekwentne działania Dejmka budziły coraz większy sprzeciw władz. Zdjęcie z afisza Dziadów Mickiewicza uruchomiło serię zdarzeń, które do historii przeszły pod nazwą Marca 1968. W efekcie afery Dziadów Dejmek został usunięty z PZPR i pozbawiony funkcji dyrektora Teatru Narodowego, a samo przedstawienie stało się bodaj największą legendą w dziejach Narodowej Sceny.


Dziady
Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka, premiera w Teatrze Narodowym 25 listopada 1967. Scena zbiorowa, centralnie: Gustaw Holoubek (Gustaw-Konrad).
Fot. Franciszek Myszkowski / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Lata późniejsze

W latach 1969–1974 przebywał na półemigracji i nieustannie reżyserował na najlepszych scenach europejskich (Burgtheater w Wiedniu, National Teatret w Oslo, Piccolo Teatro w Mediolanie, Schauspielhaus w Düsseldorfie). W latach 1974–1979 po raz drugi został dyrektorem Teatru Nowego w Łodzi, gdzie z powodzeniem reżyserował  sztuki Witolda Gombrowicza i Sławomira Mrożka.

Na fali karnawału „Solidarności” w 1981 roku otrzymał funkcję dyrektora Teatru Polskiego w Warszawie. W trakcie stanu wojennego jego teatr zgromadził znakomity zespół aktorski (m.in. Gustaw Holoubek, Tadeusz Łomnicki, Halina Mikołajska). Dejmek kontynuował swoją linię programową – wystawiając staropolszczyznę, sztuki Aleksandra Fredry, Stanisława Wyspiańskiego. Szeroko otworzył się też na polską dramaturgię współczesną: Sławomira Mrożka (osiem premier w ciągu dekady), Ireneusza Iredyńskiego czy Wiesława Myśliwskiego (prapremiera Drzewa, 1988).

Po roku 1989

W III RP Kazimierz Dejmek zaangażował się politycznie – w latach 1993–1997 był posłem na Sejm z list PSL. W czasie rządów Waldemara Pawlaka i Józefa Oleksego sprawował funkcję ministra kultury i sztuki (1993–1996). Jako minister istotnie przyczynił się do przyspieszenia i ukończenia odbudowy Teatru Narodowego.
Po latach powrócił również do Teatru Narodowego jako reżyser – na zaproszenie dyrektora Jerzego Grzegorzewskiego wystawił Dialogus de Passione (1998) i przygotował prapremierę Requiem dla gospodyni Myśliwskiego (2000).

W 2001 roku wyreżyserował polską prapremierę Snu pluskwy Słobodzianka w Teatrze Nowym w Łodzi i wkrótce – już po raz trzeci – został dyrektorem tego teatru (od sezonu 2002/2003). Zmarł 31 grudnia 2002 roku w Warszawie, na miesiąc przed przygotowywaną przez niego na łódzkiej scenie premierą Hamleta Shakespeare’a.

Od 14 stycznia 2008 roku Teatr Nowy w Łodzi nosi imię Kazimierza Dejmka.

Dialogus de Passione abo Żałosna tragedyja o Męce Jezusa w reżyserii Kazimierza Dejmka, premiera w Teatrze Narodowym 28 listopada 1998. Teresa Budzisz-Krzyżanowska (Maryja), Olgierd Łukaszewicz (Ewanjelista abo Prologus). Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

 

  • Życzymy radosnej Wielkanocy!

    Z okazji Wielkanocy życzymy, aby świąteczne spotkania były piękną lekcją miłości i wzajemnej życzliwości! 

  • Kasy i rezerwacja w czasie świąt Wielkanocy

    29 marca telefoniczna rezerwacja biletów czynna w godz. 9:00–14:30, kasy Teatru są zamknięte. Od 30 marca do 1 kwietnia rezerwacja biletów oraz kasy są nieczynne.

  • Międzynarodowy Dzień Teatru 2024

    Wspólne święto! Ludziom teatru życzymy udanej pracy zespołowej, która będzie przynosiła doskonałe artystyczne efekty, a widzom – inspirujących teatralnych przeżyć!

  • W próbach: GRA SNÓW

    Próbujemy! Premiera Gry snów Strindberga w reżyserii Sławomira Narlocha już 13 kwietnia na Scenie przy Wierzbowej. 

  • PODRÓŻ | rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „Podążając za everymanem, chcemy odnaleźć sensy tej nieprzewidywalnej moralitetowej wędrówki” – mówi Sławomir Narloch. Reżyser pracuje nad Grą snów Strindberga. 

  • Repertuar kwiecień – maj

    Zapraszamy na premierę Gry snów Strindberga. Ponadto wśród wielu tytułów – Szekspirowski Wieczór Trzech Króli oraz Opowieści Lasku Wiedeńskiego von Horvátha.

  • TEATR DLA SENIORÓW I STUDENTÓW

    Bilety promocyjne dla seniorów i studentów w cenie od 30 do 50 zł – wiele propozycji w repertuarach kawietniowym i majowym. 

  • KRÓL LEAR – wybór recenzji po premierze

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami po premierze Króla Leara Shakespeare’a w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego.

  • Ewa Wiśniewska – 60 lat na scenie!

    Ewa Wiśniewska obchodzi jubileusz 60-lecia pracy artystycznej. Wybitna aktorka została uhonorowana Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. Gratulujemy!

  • SONATA JESIENNA – 100 przedstawienie!

    Sonatę jesienną Ingmara Bergmana w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego 7 kwietnia przedstawimy po raz setny.

  • FREDRO na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych

    Fredrę. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta pokażemy 18 i 19 kwietnia na Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi.

  • Trzytomowa publikacja o Jerzym Grzegorzewskim

    To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego Maryli Zielińskiej oraz album Jerzy Grzegorzewski 1939–2005 pod red. Janusza Górskiego dostępne w księgarni internetowej.

  • DUSZYCZKA – wspomnienie

    30 stycznia 2024 minęło 20 lat od premiery Duszyczki Różewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Zapraszamy do obejrzenia filmowego zapisu wspomnień!

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • KLASA TN – 3. edycja projektu edukacyjnego

    Spotkania z młodymi ludźmi sprawiają nam mnóstwo radości! Już po raz trzeci zgłębiamy tajniki teatru z uczennicami i uczniami warszawskich szkół.

     

  • SZTUKA ROZMOWY. Podcast Teatru Narodowego

    Jak buduje się artystyczne relacje? Rozmowy z aktorkami i aktorami Teatru Narodowego. Zapraszamy do słuchania!

  • Recenzje po premierze CZEKAJĄC NA GODOTA

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami o spektaklu Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka.

  • CZEKAJĄC NA GODOTA – zwiastun

    Zwiastun Czekając na Godota Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka. Premiera spektaklu odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio.

  • Heroizm trwania | premiera CZEKAJĄC NA GODOTA

    Trwanie – uparte i heroiczne. Premiera Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio. 

  • Rozmowa z Piotrem Cieplakiem

    „Wszystko, co człowiek może zrobić – złorzecząc, przeklinając, wściekając się, to jednak… czekać” – mówi Piotr Cieplak o pracy nad Czekając na Godota Becketta. 

  • PCHŁA SZACHRAJKA – 10 lat od premiery!

    6 grudnia 2023 mija 10 lat od premiery Pchły Szachrajki Jana Brzechwy w reżyserii Anny Seniuk! Zapraszamy do obejrzenia materiału o tym wyjątkowym, łobuzerskim spektaklu.


  • Księgarnia internetowa

    Publikacje poświęcone dziejom teatru i jego twórcom, w ofercie także torby i saszetki ze zdemontowanych banerów. Zapraszamy do księgarni internetowej!

  • FREDRO. ROK JUBILEUSZOWY – recenzje

    „Niezwykły spektakl, pozornie utrzymany w konwencji próby, stał się zatrzymanym w czasie sądem nad dziełem wybitnego komediopisarza” – recenzje po premierze Fredry w reż. Jana Englerta. 

  • Stawiany na pomnikach i przed sądem

    Fredro. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta – premiera odbyła się 1 grudnia. W roku 2023 świętowaliśmy 230 rocznicę urodzin komediopisarza.

  • Eimuntas Nekrošius – piąta rocznica śmierci

    20 listopada 2023 roku minęła piąta rocznica śmierci Eimuntasa Nekrošiusa – jednego z najwybitniejszych europejskich twórców teatralnych ostatniego półwiecza.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO – recenzje

    „Znakomity spektakl”, „cały zespół aktorski gra koncertowo” – przedstawiamy recenzje i opinie krytyków oraz teatralnych blogerów o Opowieściach Lasku Wiedeńskiego.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO | zwiastun

    Premiera Opowieści Lasku Wiedeńskiego Ödöna von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej odbyła się 4 listopada na Scenie przy Wierzbowej.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO | premiera

    Cywilizacja na krawędzi, w kryzysie wartości – świat, który nie chce pomyśleć. Dramat von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej. 

  • Martyna Kander nagrodzona za scenografię do ALICJI...

    Martyna Kander otrzymała trzecią nagrodę w Ogólnopolskim Plebiscycie Musicalowych Premier Sezonu 2022/2023 za scenografię do spektaklu Alicji Kraina Czarów

  • Jubileusze dyrekcji Teatru Narodowego

    Jubileusze – 25 lat dyrekcji Krzysztofa Torończyka w odbudowanym Teatrze Narodowym, 20 lat dyrekcji artystycznej Jana Englerta. 

     

  • Wojciech Faruga z Nagrodą im. Konrada Swinarskiego

    Wojciech Faruga za reżyserię Dekalogu został uhonorowany Nagrodą im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik „Teatr”. Serdecznie gratulujemy!

  • 80. urodziny Jana Englerta

    Jan Englert, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego, 11 maja obchodzi 80 urodziny! Z okazji jubileuszu życzymy nieustającej wiary w teatr!

  • 100. przedstawienie KORDIANA

    Kordian – dramat o trudnych polskich wyborach, polskim niebie i polskim piekle. 26 kwietnia 2023 roku spektakl zagraliśmy po raz setny! Z tej okazji przedstawiamy fotorelację zza kulis. 

  • Jan Frycz – 45-lecie pracy artystycznej

    Jan Frycz obchodzi jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Gratulujemy i życzymy wielu kolejnych aktorskich wyzwań i artystycznych spełnień!

  • Gustaw Holoubek | Wielka Improwizacja

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przedstawiamy Wielką Improwizację w jego wykonaniu. Nagranie pochodzi z premiery Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka.




  • Jan Englert wspomina Gustawa Holoubka

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka Jan Englert wspomina wybitnego aktora – „Gustaw Holoubek jest autorytetem, punktem odniesienia”.  

  • Gustaw Holoubek w Teatrze Narodowym

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przypominamy ten rozdział jego bogatej biografii artystycznej, który wiązał się z pracą w Teatrze Narodowym. 

  • 70. urodziny Sławomiry Łozińskiej!

    8 kwietnia Sławomira Łozińska obchodzi 70. urodziny! W tym roku przypada również 50. rocznica debiutu wybitnej aktorki w Teatrze Narodowym. Życzymy kolejnych wspaniałych ról!

  • Aktorki i aktorzy TN z Medalami Gloria Artis

    Małgorzata Kożuchowska, Sławomira Łozińska, Jarosław Gajewski i Arkadiusz Janiczek zostali uhonorowani Medalami Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya

    Piotr Cieplak został wyróżniony Nagrodą im. Żeleńskiego-Boya za wybitne osiągnięcia w sztuce reżyserskiej, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji w Teatrze Narodowym.

  • Jan Englert – jubileusz 45-lecia pracy reżyserskiej

    Jan Englert po raz pierwszy reżyserował w 1978 roku. Jego najnowszą pracą reżyserską jest zrealizowany w Teatrze Narodowym Mizantrop Molière’a. 

  • Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej

    Z radością informujemy, że zrealizowany przez nas program dla szkół KLASA TN zdobył III nagrodę 13. edycji Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • Przedstawienia Teatru Narodowego online

    Spektakle Teatru Narodowego zrealizowane w Teatrze Telewizji – wybór ze zbiorów Ninateka.pl oraz Vod.TVP. 

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookie, kliknij tutaj