„Muzyka polityczna: Brecht a współczesny teatr (nie tylko) muzyczny” – wykład Jacka Mikołajczyka
W tym sezonie cykl wykładów w Teatrze Narodowym poświęcamy trzem legendarnym reformatorom teatru XX wieku, twórcom nowych metod aktorskich: Konstantemu Stanisławskiemu, Bertoltowi Brechtowi i Jerzemu Grotowskiemu.
Jak ich wizje wpływają na uprawianie i rozumienie teatru dzisiaj? Czy ich propozycje inspirują współczesnych twórców? Gdzie można znaleźć nieoczywiste ślady ich działalności?
COŚ TY ATENOM...? Cykl wykładów otwartych w sezonie 2016/2017 →
Muzyka polityczna: Brecht a współczesny teatr (nie tylko) muzyczny.
Muzyka i muzyczność miały kluczowe znaczenie dla idei Brechtowskiego teatru epickiego. Muzyka w teatrze epickim – pisał Brecht – „stała się aktywnym współuczestnikiem procesu obnażania całego korpusu idei klasy średniej. Stała się denuncjatorem, donosicielem, szpiclem”. Miała komunikować, komentować, zmuszać do zajęcia postawy. Inspiracji szukał Brecht nie w operze, ale w muzyce popularnej, czerpiąc pełnymi garściami m.in. z dorobku niemieckiego kabaretu.
Gest Brechta, polegający na krytyce estetyzującej czy – jak to określał – „kulinarnej” opery i oparciu teatru epickiego na muzyce i stylistyce widowisk popularnych, znajduje wiele analogii w teatrze współczesnym. Krytyczny potencjał w ostatnich latach zwiększa komercyjny teatr muzyczny, czego wyrazem są takie musicale jak Przebudzenie wiosny czy Hamilton. Ich twórcy czasem bezpośrednio nawiązują do koncepcji Brechta, czasem wpisują się w tradycję nurtów ukształtowanych przez Brechtowskie idee.
Z drugiej strony, współcześni reżyserzy teatru dramatycznego deklarujący społeczne i polityczne zaangażowanie (m.in. Jan Klata, Monika Strzępka) nie stronią od flirtu z gatunkami kojarzonymi z kulturą popularną, w tym muzyczno-teatralnymi. W efekcie granica między gatunkami popularnymi a elitarnymi ulega zatarciu, a teatr współczesny wydaje się zbliżać na nowo do Brechtowskiej formuły krytycznego teatru muzycznego.
Jacek Mikołajczyk – teatrolog, reżyser, tłumacz, doktor nauk humanistycznych. Adiunkt w Zakładzie Teatru i Dramatu Uniwersytetu Śląskiego, gościnnie wykładał również na University of Washington w Seattle (2012–2013). Stypendysta Fulbrighta.
Opublikował m.in.: Musical nad Wisłą. Historia musicalu w Polsce w latach 1957–1989 (2010); Operetka przy Nowym Świecie. Historia teatru muzycznego w Gliwicach w latach 1952–2015 (2016). W latach 2002–2014 kierownik literacki Gliwickiego Teatru Muzycznego. Wyreżyserował we własnym przekładzie musicale: Rodzina Addamsów (Gliwicki Teatr Muzyczny, 2015 – spektakl nagrodzony Złotą Maską za reżyserię) i Zakonnica w przebraniu (Teatr Muzyczny w Poznaniu, 2016). Tłumacz musicali (m.in. Kobiety na skraju załamania nerwowego, Hair, Tarzan). W Programie Drugim Polskiego Radia prowadzi (razem z Marcinem Zawadą) autorską audycję „Ten cały musical”.
