Aktualności

Jan Englert – 55 lat na scenie

5 listopada mija pięćdziesiąt pięć lat od scenicznego debiutu Jana Englerta – aktora, reżysera, pedagoga, dyrektora artystycznego Teatru Narodowego.


„Aktor tylko bywa twórcą. Dlaczego bywa, a nie jest? Ponieważ nigdy nie tworzy dla siebie. Przedstawienie powstaje wtedy, kiedy styka się z reakcją widowni. To samo przedstawienie zagrane z tym samym zaangażowaniem może różnić się o klasę z powodu odbiorcy. Czasem publiczność sprawia, że aktor szybuje wysoko do góry. Innym razem widz się nudzi i nie akceptuje konwencji” * – zauważa Jan Englert.

Jan Englert (Witold Gombrowicz). Fot. Andrzej Wencel

Jan Englert (Witold Gombrowicz) w „Dowodzie na istnienie drugiego” autorstwa i w reżyserii Macieja Wojtyszki. Prapremiera w Teatrze Narodowym 14 marca 2014. Fot. Andrzej Wencel

Jan Englert jest absolwentem warszawskiej PWST (1964). Po ukończeniu studiów był aktorem warszawskich teatrów: Polskiego (1964–1969, 1981–1994), Współczesnego (1969–1981), a od 1997 roku jest członkiem zespołu Teatru Narodowego. „Zmieniałem co dekadę zespoły teatralne i metody pracy: z Teatru Współczesnego Erwina Axera przeszedłem do Teatru Polskiego Dejmka, a od Dejmka do Teatru Narodowego Jerzego Grzegorzewskiego. Każda kolejna zmiana była dla mnie szokiem, otwierał się zupełnie nowy etap”  – wspominał. W Teatrze Współczesnym wystąpił w przedstawieniach w reżyserii Erwina Axera, m.in.:  jako Leon w Matce Witkiewicza, Szatan w Kordianie Słowackiego i Karlos w Krawcu Mrożka, a także Macieja Prusa – jako Łopachin w Wiśniowym sadzie Czechowa. Jerzy Kreczmar obsadził Jana Englerta w roli Gustawa w Dziadach kowieńskich Mickiewicza. „Axer uświadomił mi, że istnieje coś takiego jak forma – mówił aktor o współpracy z reżyserem w Teatrze Współczesnym. – Bardzo prawdziwie pan gra, ale proszę poszukać innego człowieka. Taka uwaga zmieniła cały mój sposób myślenia o pracy”.

Angaż aktora w Teatrze Polskim za dyrekcji Kazimierza Dejmka przypadł na trudny okres stanu wojennego i jego konsekwencji w latach następnych. Englert mimo to wykorzystał szansę na twórczy rozwój. „Podczas pracy nad Wyzwoleniem, dzięki uwadze Dejmka, zrozumiałem, jakie popełniłem błędy. Na górze pan cierpi: serce cierpi, głowa cierpi, a na dole ma pan nogi skoczka, które kłamią – w ogóle pan nie cierpi. To jest uwaga techniczna, która poważnie potraktowana może otworzyć nowe horyzonty”. Dejmek-reżyser obsadzał Englerta w modernistycznych dramatach Wyspiańskiego – obok Konrada w Wyzwoleniu zagrał Pana Młodego w Weselu; występował u Dejmka również w nowych sztukach Mrożka, m.in.: w roli tytułowej w Vatzlavie oraz jako Bartodziej w Portrecie. Za swoje najważniejsze role w Teatrze Polskim aktor uważa Henryka w Ślubie Gombrowicza w reżyserii Tadeusza Minca i rolę tytułową w Ryszardzie III Shakespeare’a w inscenizacji Macieja Prusa.

„Kiedy w końcu zacząłem pracować z Grzegorzewskim, całkowicie mu się podporządkowałem. To był artysta. Ktoś, kto potrafił wokół siebie budować rzeczywistość na własny użytek lub dla innych” – opowiadał aktor. Jerzy Grzegorzewski obsadził Jana Englerta w Teatrze Narodowym m.in.: jako Chłopickiego w Nocy listopadowej Wyspiańskiego, Henryka w Nie-Boskiej komedii Krasińskiego, Króla-Makbeta w Hamlecie Stanisława Wyspiańskiego, R w Duszyczce Różewicza (2004) – przedstawieniu, które wciąż jest w repertuarze Teatru Narodowego. Na Scenie Narodowej pracował też z innymi reżyserami, ponownie z Maciejem Prusem – tytułowa rola w Królu Lirze Shakespeare’a i Gajew w Wiśniowym sadzie Czechowa; Jerzym Jarockim – Witold III w Błądzeniu wg Gombrowicza i Eugeniusz w Tangu Mrożka, Mają Kleczewską – Tezeusz w Fedrze i Jakub Roux w Marat/Sade Weissa. Zagrał tutaj w przedstawieniach we własnej reżyserii, m.in.: Arnolfa w Szkole żon Molière’a, Łatkę w Dożywociu i Radosta w Ślubach panieńskich Fredry.

Anna Gryszkówna (Aktorka), Jan Englert (R). Fot. Wojciech Plewiński

Na pierwszym planie: Jan Englert (R), na drugim planie: Anna Gryszkówna (Aktorka) w „Duszyczce” na podstawie poematów Tadeusza Różewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Prapremiera w Teatrze Narodowym 30 stycznia 2004. Fot. Wojciech Plewiński

Jan Englert wystąpił również w kilkudziesięciu filmach, zagrał i wyreżyserował wiele przedstawień w Teatrze Telewizji. Od 1980 roku jest wykładowcą warszawskiej PWST (od 1995 – Akademii Teatralnej), której dwukrotnie był rektorem. Za jego kadencji odbudowano Teatr Szkolny Collegium Nobilium i powołano Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych. W 2003 roku objął stanowisko dyrektora artystycznego Teatru Narodowego.

Po pięćdziesięciu pięciu latach pracy Jan Englert podkreśla, że jego zawód jest przede wszystkim rzemiosłem. „Aktorstwo jest mostem przerzuconym między prywatnością aktora a jego ciałem, wrażliwością, wyobrażeniem o granej postaci. Punktem startowym w pracy nad rolą jest przyswojenie roli sobie albo siebie roli. Celem jest znalezienie prawdy, która w teatrze nigdy nie jest realistyczna. Zawsze narzuca ją konwencja, dlatego jest od początku do końca wymyślona” – podsumowuje Jubilat.

W Teatrze Narodowym Jana Englerta można oglądać w przedstawieniach mistrzów teatru – jako R w poetyckiej Duszyczce Jerzego Grzegorzewskiego i Eugeniusza w Tangu, realizacji Jerzego Jarockiego. Gra Radosta w Ślubach panieńskich, spektaklu we własnej reżyserii. Tworzy portret Witolda Gombrowicza w dramacie autorstwa i w reżyserii Macieja Wojtyszki – Dowodzie na istnienie drugiego; gra Sira w Garderobianym Harwooda przygotowanym przez Adama Sajnuka.

Oprócz Fredrowskich Ślubów panieńskich aktualnie w repertuarze Narodowej Sceny znajdują się jeszcze dwie realizacje Englerta: tragikomiczna Udręka życia Levina oraz Kordian Słowackiego – przedstawienie, którego premiera odbyła się 19 listopada 2015 roku w 250 rocznicę powstania Teatru Narodowego.

* wszystkie cytaty pochodzą z: Czas teraźniejszy [z Janem Englertem rozmawia Michał Smolis], „Notatnik Teatralny” 2010, nr 60–61

 

55-lecie twórczości scenicznej Jana Englerta – list wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego →

Biogram Jana Englerta →



Role Jana Englerta w Teatrze Narodowym – galeria:

  • Repertuar marzec – maj 2023

    Premiery – w marcu Alicji Kraina Czarów wg Carrolla, a w maju Komediant Bernharda! Ponadto na trzech scenach Teatru wiele tytułów, w tym Księgi Jakubowe.

  • Oferty promocyjne

    Comiesięczne programy TEATR DLA SENIORÓW, TEATR DLA STUDENTÓW (obecnie w ofercie propozycje od marca do maja) oraz inne aktualne promocje. 

  • 15 kwietnia | ALICJI KRAINA... z tłumaczeniem na PJM

    Spektakl Alicji Kraina Czarów w dniu 15 kwietnia przedstawimy z tłumaczeniem na polski język migowy (PJM). Serdecznie zapraszamy!

  • ZEMSTA NIETOPERZA – odwołane marcowe spektakle

    Z przykrością zawiadamiamy, iż z przyczyn technicznych przedstawienia ZEMSTY NIETOPERZA w dniach 29 i 30 marca zostały odwołane. Teatr zwraca pieniądze za bilety. 

  • Na wyspach pamięci. Rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „To opowieść o pamięci i fascynującej rzeczywistości pełnej zagadek i paradoksów. Tu i teraz – dziś jest czas na Alicji Krainę Czarów” – mówi Sławomir Narloch, reżyser spektaklu. 

  • MUZYKA TO CZAS

    Przedstawiamy muzyczną zapowiedź Alicji Krainy Czarów! W roli Szalonego Kapelusznika – Paweł Paprocki. 

  • Wskazówki zegara | premiera ALICJI...

    Czy można pamiętać do przodu? Odwrócić czas? Zatrzymać wspomnienia? Alicji Kraina Czarów wg Lewisa Carrolla w reżyserii Sławomira Narlocha.

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya

    Piotr Cieplak został wyróżniony Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya za wybitne osiągnięcia w sztuce reżyserskiej, ze szczególnym uwzględnieniem spektakli realizowanych w Teatrze Narodowym.

  • Jan Englert – jubileusz 45-lecia pracy reżyserskiej

    Jan Englert po raz pierwszy reżyserował w 1978 roku. Jego najnowszą pracą reżyserską jest zrealizowany w Teatrze Narodowym Mizantrop Molière’a. 

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • MIZANTROP – recenzje po premierze

    Po premierze Mizantropa Molière’a w reżyserii Jana Englerta – przedstawiamy wybór recenzji. 

  • Niejednoznaczność | Molière w Narodowym

    Pytania o nasz stosunek do świata i postawę wobec innych, o egoizm i empatię – premiera Mizantropa Molière’a odbyła się 10 grudnia na scenie Studio. 

  • Szlachetność i profity. Rozmowa z Janem Englertem

    „Rozkrok między szlachetnością a interesownością, pychą a skromnością – to jest najciekawsze” – mówi Jan Englert, reżyser Mizantropa

  • KSIĘGI JAKUBOWE – wybór recenzji

    Przedstawiamy fragmenty recenzji, które ukazały się po premierze Ksiąg Jakubowych Olgi Tokarczuk w reżyserii Michała Zadary.

  • My z nich | rozmowa z Michałem Zadarą

    „My, współcześni Polacy, jesteśmy spadkobiercami bardzo różnych tradycji, narodowości, praktyk” – mówi Michał Zadara, reżyser Ksiąg Jakubowych.

  • Dziedzictwo | premiera KSIĄG JAKUBOWYCH

    Nasi przodkowie, tożsamość i przyszłość – Księgi Jakubowe Olgi Tokarczuk w inscenizacji Michała Zadary.

  • DEKALOG – recenzje po premierze

    Przedstawiamy wybór recenzji po premierze Dekalogu Kieślowskiego / Piesiewicza w reżyserii Wojciecha Farugi.  

  • Rozmowa z Wojciechem Farugą o DEKALOGU

    „Wydaje mi się, że rozważania: co jest dobre, co złe, co trzeba, a czego nie wolno, są teraz, kiedy ten świat po raz kolejny nam się wymknął, wyjątkowo ważne” – mówi reżyser Dekalogu.

  • Po pierwsze człowiek | premiera DEKALOGU

    Wojciech Faruga sięgnął po ikoniczne dzieło polskiego filmu, przemyślane na nowo po ponad trzech dekadach. 

  • Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej

    Z radością informujemy, że zrealizowany przez nas program dla szkół KLASA TN zdobył III nagrodę 13. edycji Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej.

  • Solidarni z Ukrainą | Солідарні з Україною

    Zespół Teatru Narodowego solidaryzuje się z Ukraińcami, walczącymi o niepodległość swojej ojczyzny. 

  • TEATR MÓJ WIDZĘ... – rozmowy z aktorkami i aktorami

    Kinga Ilgner rozmawia z: Anną Seniuk, Małgorzatą Kożuchowską, Gabrielą Muskałą, Janem Englertem, Jerzym Radziwiłowiczem, Marcinem Hycnarem. Partnerem cyklu jest Teatr Narodowy.

  • DEJMEK Raszewskiej z nagrodą PTBT!

    Wydana przez Teatr Narodowy książka Dejmek Magdaleny Raszewskiej otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych. 

  • Cykl AKTORZY/SENIORZY

    Teatr Narodowy jest partnerem internetowego projektu Leny Frankiewicz, filmowego cyklu, na który składają się rozmowy o teatrze z seniorkami i seniorami zawodu aktorskiego.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • WYKŁADY OTWARTE online (materiały audio)

    Wykłady Teatru Narodowego online dotyczące badań nad twórczością wielkich osobowości polskiej kultury.

  • Przedstawienia Teatru Narodowego online

    Spektakle Teatru Narodowego zrealizowane w Teatrze Telewizji – wybór ze zbiorów Ninateka.pl oraz Vod.TVP. 

  • Teatr Narodowy w Google Cultural Institute

    Wystawę o burzliwych dziejach Narodowej Sceny można oglądać w sieci! Zapraszamy do odwiedzenia Google Cultural Institute.

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookie, kliknij tutaj